بررسی رابطه نوسانات نرخ ارز و بازده صنعت بانکداری

ژپو ه شاهی تج ر ب ی حسابدا ری سال س وم شماره 3 ز 1930 ص ص 63 39 بررسی رابطه نوسانات نرخ ارز و بازده صنعت بانکداری محمد جواد محقق نیا * سید حسین حسینی ** احسان جعفری باقرآبادی*** چکیده تاریخ دریافت: 92/19/29 تاریخ پذیرش: 92/21/12 در کشورهای در حال توسعه مانند ايران بررسی میزان اثرگذاری نوسانات نرخ ارز بر شرکتهای مختلف از مسائل مهم و اساسی به شمار میآيد و دور از انتظار نیست که اين کشورها به دلیل عدم وجود بازارهای مالی توسعه يافته بیشتر در معرض بحرانهای مالی قرار گیرند. در اين پژوهش با استفاده از دو مدل مبتنی بر بازار به اندازهگیری تاثیرپذيری بانکهای ايرانی از ريسک نرخ ارز پرداخته شده است. نمونه مورد بررسی اين پژوهش شامل 9 بانک پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در خالل سالهای 6358 تا 6331 است. نتايج حاصل از تخمین هر دو مدل نشان میدهد که رابطه معناداری میان نوسانات نرخ برابری دالر آمريکا در مقابل ريال و قیمت سهام اين بانکها وجود ندارد.يکی از داليلی که میتوان برای اين نتايج عنوان کرد عدم اطالع دقیق و تحلیل مناسب سرمايهگذاران از میزان تاثیر اين نوسانات بر ارزش اين شرکتها به دلیل افشای ناکافی وضعیت باز ارزی است. دلیل ديگری اين میتواند باشد که بانکها توانستهاند با روشهای متنوع مصونسازی طبیعی نوسانات نرخ ارز را کنترل نمايند و اين امر سبب کاهش تاثیر اين نوسانات بر ارزش بانک شده است. واژههای کلیدی: نرخ ارز بانک بازده سهام مدل بازار سرمايه. طبقهبندی موضوعی:,F31. G21 * استادیار مدیریت مالی دانشگاه عالمه طباطبایی تهران ایران.) mgmohagh@yahoo.com ( ** کارشناس ارشد مدیریت مالی دانشگاه عالمه طباطبائی تهران ایران. ون) یسندهی مسئول( )h_hosseini90@yahoo.com( *** کارشناس ارشد مدیریت مالی دانشگاه عالمه طباطبائی تهران ایران.) ehsan.j.b@gmail.com )

بررسی رابطه نوسانات نرخ ارز و بازده صنعت... 15 مقدمه در سالهای اخیر آزادسازی بازارهای مالی آنها را در معرض ريسکهای مختلفی از جمله ريسک نرخ ارز قرار داده است. افزايش تجارت جهانی موجب شده که نرخ ارز به عنوان يکی از مهمترين عوامل تعیین کننده سودآوری شرکتها و قیمت سهام آنها مورد توجه قرار گیرد )کیم 8113(. تاثیر نوسان نرخ ارز بر روی بازده سدهام باندکهدا از موضدوعات مدورد عالقده مديران قانونگذاران و سرمايهگذاران است. عدم همزمانی سرسید مطالبات و تعهدات بانکها و تغییرات غیرمنتظره در نرخ ارز عاملی کلیدی در افزايش ريسک بانکها میباشد. بدهعدالوه اغلب تحلیلگران مالی و اقتصادی بر اينکه درآمدها هزينهها و سدودآوری باندکهدا مسدتقیما تحت تاثیر تغییر نرخ ارز است توافق دارند. )ساندرز و يوروگو 6331( پس از برچیده شدن نظام نرخ مبادله ثابت برحسب دالر در دهه 6391 بسدیاری از کشدورها نظدام ارزی شدناور را پذيرفتندد. نظدامی کده نوسدانات ندرخ ارز بداالتری را بده همدراه داشدت )ويلیامسون 8116(. سطح باالی نوسانات نرخ ارز عدم اطمیندان بیشدتری را بدرای بنگداههدای اقتصادی و بازارهای مالی در پی دارد. نوسانات نرخ ارز و بیثبداتی بازارهدای مدالی مدیتواندد تاثیر نامساعدی بر ثبات بانکها داشته باشد زيرا تاثیر نوسان نرخ ارز با تکنیکهدای مدديريت ريسک قابل حذف نیست. )گیلکنسون و اسمیت 6338( بلکه موسسات بانکی تنها مدیتوانندد ريسک تغییرات نرخ ارز را با بکار بستن فعالیتهای خارج ترازنامه و بکارگیری تکنیدکهدای مديريت ريسک موثر تا حدی کا هش دهند. بدلیل عدم امکان بهره برداری الزم از اين ابزارها موسسات مالی کشورهای در حال توسدعه در معرض آسیب پذيری بیشتری هستند و دور از انتظار نیست که اين کشورها بیشتر در معرض بحرانهای مالی قرار گیرند. پس شايسته است که تاثیر نوسانات نرخ ارز بر بازارهای کشورهای در حدال توسدعه بررسدی گردد و نتايج آن می تواند بر ثبات مالی و سیاستهای قانون گذاری در صنعت بانکداری اين کشورها موثر واقع گردد. علدیرغدم اهمیدت بررسدی تداثیر نوسدان ندرخ ارز بدر بدازده صدنعت بانکداری مقاالت و پژوهشهای کمی به بررسی آن پرداختهاند و تحقیقدات موجدود نیدز در کشورهای توسعه يافته انجام گرفتهاند. هدف اين مقاله بررسی تداثیر نوسدان ندرخ ارز بدر بدازده سهام صنعت بانکداری با استفاده از دادههای کشورمان است.ايران به عنوان کشدوری در حدال

13 2991 9 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره پاییز توسعه شاهد تحوالت بااهمیتی درصنعت بانکداری بوده است. پس از انقالب اسالمی در سدال 6319 نظام بانکداری اسالمی در ايران برقدرار گرديدد. دو کشدور جمهدوری اسدالمی ايدران و سودان تنها کشورهايی هستند که از نظام بانکداری اسالمی )بانکداری بدون ربا( بهره میبرند. در حالیکه ساير کشورهای اسالمی در کنار بانکداری اسالمی از سیستم بانکداری متعارف نیز برخوردارند. تاسیس بانکهای خصوصی جديد و خصوصی سازی باندکهدای دولتدی و... از مهمترين تحوالت صنعت بانکداری ايران در سالهای اخیر بودهاست و مانند ساير کشورهای در حا ل ت وسع ه هم و اره شا ه د ن وسا نات ن درخ ارز ب د ه وي دژه پ د س از اج در ا ی ط درح ه دفم ند دسدازی يارانهها و اعمال تحريمهای شديدتر علیه نظام مالی کشور از سدوی غدرب بدوده اسدت. هددف اصلی اين مطالعه بررسی حساسیت بازده سهام بانکهای پذيرفته شده در بدورس اوراق بهدادار تهران در برابر تغییدرات ندرخ ارز در دوره زمدانی 6358-6331 بدوده اسدت. مطالعده مدا بدر پايده دادههای روزانه نرخ دالر بازار آزاد ايران و قیمتهای روزانه سهام باندکهدا در بدورس اوراق بهادار تهران میباشد. پیشینه پژوهش تاثیر نوسان نرخ مبادله ارز برجريانات نقدی شرکتها و به تبع آن تاثیر بدر ارزش شدرکت و قیمت هر سهم آن را میتوان از سه منظر بررسی کرد. نخست تداثیر معدامالتی يعندی تداثیر ايدن نوسان بر جريانات نقدی مابین دو مقطع زمانی )زمانی که قرارداد معامله بسته میشود و زمدانی که نتايج حاصل از معامله در دفاتر شرکت منعکس می شود( است. از آنجا کده اثدر معدامالتی طبیعت کوتاهمدت دارد شرکتها به مدد انجام فعالیتهای مصونسازی مختلف مانند اسدتفاده از قراردادهای مشتقه به راحتی توانايی فائق آمدن بر آن را دارند. دوم تداثیر عملیداتی کده اثدر تغییرات نرخ مبادله ارز بر درآمدها و هزينههای آتی شرکت را در نظدر مدیگیدرد و در نهايدت تاثیر انتقالی که معموال شرکتهای بینالمللی در معرض آن میباشند و آن ا رث ارز بر دارايیها و بدهیهای شرکت است )نیدال 6333(. تغییدرات ندرخ مطابق تحقیقات انجام شده اثر تغییرات نرخ ارز بر موسسات مالی نشان میدهد تعداد زيادی از اينگونه موسسات در معرض خطر تاثیر اين تغییرات هسدتند )چدامبرلین 6339 لدی 8113 مارتین 8111(. از آنجا که تغییرات غیر منتظره در نرخ ارز میتواند بر خدالص سدود و زيدان بانکها تاثیر بگدذارد ريسدک تغیدرات ندرخ ارز مدیتواندد يکدی ازهدای تداثیر گدذار بدر

بررسی رابطه نوسانات نرخ ارز و بازده صنعت... 11 بازدهسهام بانکها باشد. اولین تحقیقاتی که توجه ويژهای به تاثیر نوسان نرخ ارز بر بازده سهام بانکها نمودهاند توسط گرامتیکوس و هدمپژوهدان )6351( و چمبدرلین و هدمپژوهدان )6339( انجام گرفته است. نتیجه اين تحقیقات نشان داد که باندکهدای امريکدايی در معدرض ريسدک تغییرات نرخ ارز هستند. چمبرلین و هدمپژوهدان )6339( حساسدیت باندکهدای آمريکدايی در برابر تغیرات نرخ ارز را با بانکهای ژاپ نی م قاي س د ه کرد ن د د و ن ش دا ن د اد ن د د ب دازده س د ها م ق سدم ت اعظمی از بانکهای آمريکايی تحت تاثیر نوسان نرخ ارز هستند در حالی که بازده سهام تعداد کمی بانک ژاپنی از تغییرات نرخ ارز تاثیر میپذيرد. وانگ و همپژوهان )8113( با بررسی 64 بانک نشان دادند بین اندازه بانک و تاثیر تغیر نرخ ارز ارتبداطی مثبدت وجدود دارد. کاسدمن و همپژوهان )8166( با بررسی همزمان تاثیر سه : تغییرات شاخص بورس نوسان نرخ بهره و نرخ ارز بر بانکهای تجاری پذيرفته شده در بورس سهام استانبول دريافتند هر سه عامل بطدور چشمگیری بر بازده بانکها تاثیر داشتهاند اما تاثیر نوسانات شاخص کل بازار بیشتر از دو عامل ديگر بوده است )ويتسونثی 8166 (. با بررسی 68 بانک پذيرفته شده در بورس تايلند دريافدت نیمی از اين تعداد در معرض مخاطره نوسان قیمت ين ژاپن در برابر واحد پول محلی میباشدند در حالیکه تعداد کمی از اين بانکها نسبت به تغییر قیمت دالر واکنش نشان میدهند. بر اساس دانستههای ما تاکنون پژوهشی که بده بررسدی اثدر نوسدان ندرخ ارز بدر بدازده سدهام بانکها در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته باشد انجام نگرفته اسدت. بدهويدژه اينکده امکدان پوشش ريسک تغیرات نرخ ارز با استفاده از ابزار مشتقه در ايدران فدراهم نیسدت و باندکهدای تجاری ايران مستقیما تحت تاثیر نرخ تغییدرات ارز مدیباشدند. مطالعدات انجدام شدده در ايدران عموما به بررسی تاثیر نوسان نرخ ارز به عنوان يک کالن بر بازدهی شاخص کدل بدورس اوراق بهادار متمرکز بودهاند. سجادی و همپژوهان )6353( معنیداری نوسان ندرخ ارز را بر شاخص کل بورس اوراق بهادار را با سطح اطمینان %31 رد کردند. صالح آبادی و فراهانیان )6355( با هدف بررسی نحوه ارتباط بازار های ارز طال و سهام در اقتصاد ايران و با استفاده از همبستگی رگرسیون ساده مدل خود رگرسیون بدرداری )VAR( و با آزمون علیت گرنجر به بررسی دو به دو ها پرداختند و نهايتا بدا آزمدون هدمانباشدتگی يوهانسون تعداد و مقادير بردارهای تعادلی بلند مدت را بدست آوردند. نتدايج حداکی از ايدن بود که تغیرات قیمت طال در زمان حال دارای رابطه معکوس بدا وقفده پیشدین تغییدرات قیمدت

16 2991 9 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره پاییز دالر در بازار آزاد است به عبارتی میتوان گفت اين دو بازار با يدک وقفده فصدلی مدیتوانندد جاذب نقدينگی يکديگر باشند. همچنین تغییرات قیمت ارز در بازار آزاد نیز وابسته به تغییرات قیمت سکه و تغیرات نرخ ارز در فصل پیشین بازار است. همچنین اگر فصل پیش تغییرات نرخ ارز مثبت باشد انتظار اين است که تاثیر معکوسی بر عايدات سرمايهای بازار سهام داشته باشدد. به نوعی میتوان گفت در کوتاه مدت بازار ارز جاذب نقدينگی از بازار سهام است. ناهیدی و نیکبخت )6331( به بررسی تاثیر بیثباتی نرخ واقعی ارز بر شاخص سدود نقددی و قیمت سهام در بدورس اوراق بهدادار تهدران بدا اسدتفاده از دادههدای ماهانده طدی دوره 6354 تدا 6351 پرداختند. نتايج بیانگر رابطه مثبت بین بیثباتی نرخ واقعدی ارز و شداخص سدود نقددی و قیمت سهام بورس اوراق بهادار بود. روش پژوهش داده و نمونه از آنجايی که در اين مقاله میخواهیم تاثیر نوسانات نرخ ارز بر بانکهای ايراندی را بررسدی نمايیم نمونه ما شامل همه بانکهايی است که سهام آنها در بورس اوراق بهدادار تهدران بدرای دوره زمانی 6358/4/64 شامل 9 تا 6331/68/61 مورد معامله قرار گرفتهاند. بنابراين نمونه مورد بررسی بانک لیست شده در بورس تهران در خالل اين سالها مدیباشدد. دادههدای مربدوط بده قیمت سهام از سايت بورس اوراق بهادار تهران )www.tse.ir( و دادههدای مربدوط بده قیمدت ارز بازار آزاد از سايت اطالعات فنی ايران )www.tici.info( اخذ شدهاند. بر مبنای تحقیقات پیشین از بازده شاخص کل بورس به عنوان نماينده بازده سبد اوراق بهادار استفاده شدده اسدت )چداو و همکداران 6339 نیددال 6333 ويلیامسدون 8116(. بدرای محاسدبه بدازده کدل از شاخص کل بورس تهران که میانگین وزنی همه سهام تشکیل دهنده است استفاده شده است. با توجه به تحريمهای اخیر از سوی غرب و اتحاديه اروپا که نظدام بدانکی کشدور را هددف قرار دادهاند و همچنین با عنايت به اينکه دالر به عنوان قلب معامالت ارز بده حسداب مدیآيدد برای بررسی حساسیت سهام بانکهای ايرانی به نوسانات ارزی از نرخ برابری دالر آمريکا در برابر ريال ايران استفاده میکنیم.

بررسی رابطه نوسانات نرخ ارز و بازده صنعت... 18 6 به منظور روشن شدن الگوی نوسانات نرخ ارز و شاخص بورس اوراق بهادار تهران نمدودار مقادير آنها را در بین سالهای 6358 تا 6331 نشان میدهد. همانطور که در شکل نشان داده شده است نرخ ارز تا سال 6331 روند صعودی اما نسبتا يکنواختی داشته است اما در اين سدال در پی عوامل مختلف مانند اجرای قانون هدفمندی يارانهها تحدريمهدای مختلدف بدرای نظدام مالی کشور و... شاهد افزايش بدیسدابقه ارزش دالر آمريکدا در مقابدل ريدال ايدران و در واقدع کاهش ارزش واحد پول ملی بوديم. اما شاخص بورس اوراق بهادار تهران نیز از سال 6355 تدا سدال 6331 رشدد چشدمگیدری را تجربه نموده است و شاخص کل همانطور که مشاهده میشود از 3946 واحد در ابتددای سدال 55 به 63611 است. واحد در اواخر سال 31 افزايش يافت که حاکی از رشد بیش از 31 درصدی آن نمودار شماره 8 نوسانات قیمت مربوط به هفت بانک مورد بررسی را نشان میدهد. مشخص است که بعد از حضور سه بانک اقتصاد نوين کارآفرين و پارسیان در خالل سال هدای 58 تدا 54 در بورس اوراق بهادار تهران شاهد نوسانات شديد در قیمت سهام اين سه بانک بدوديم امدا از سال 51 به بعد تقريبا روند يکنواختی را در قیمت سهام کلیه بانکهای ايران شاهد هستیم.

13 2991 9 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره پاییز نمودار )6( - نوسانات نرخ دالر آمريکا و شاخص بورس اوراق بهادار تهران نمودار )8( - نوسانات قیمت 9 بانک بورسی

بررسی رابطه نوسانات نرخ ارز و بازده صنعت... 14 فرضیه پژوهش بین تغییرات نرخ ارز و بازدهی سهام بانکها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. مدلهای پژوهش بر مبنای يافتههای )آدلدر و دومداس 6354 چدامبرلین و هدمپژوهدان 6339 نیددال 6333 دومیگز و تزار 8111( ما برای بررسی تاثیر نوسانات ندرخ ارز بدر روی بدازار سدرمايه از مددل بازار تعمیم يافته زير استفاده نمودهايم: رابطه )6( که در آن: بازدهی سهم هر بانک در زمان t است که از طريق لگاريتم طبیعی قیمت سهام باندک در زمان t تقسیم بر قیمت سهام در زمان 1-t محاسبه میشود بازدهی سبد بازار در زمان t است کده از طريدق لگداريتم طبیعدی شداخص کدل بدورس اوراق بهادار تهران در زمان t تقسیم بر همان شاخص در زمان 1-t محاسبه میشود بتای هر سهم است درصد تغییرات در نرخ دالر آمريکا در زمان t است که از طريق لگاريتم طبیعدی ندرخ برابری دالر آمريکا در مقابل ريال ايران در زمان t میشود بتای نرخ ارز هر بانک است تقسیم بر همدان ندرخ در زمدان 1-t محاسدبه اضافه شده است وقفه زمانی مرتبه اول است که در راستای حذف خودهمبستگی مرتبه اول به مددل جمله خطاست و بازدهی هر سهم است.

11 2991 9 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره پاییز در اين مدل از دادههای روزانه استفاده میکنیم. مقدار مثبت نشاندهنده استهال نرخ ريال در مقابل دالر است. بنابراين انتظار داريم برای بانکی که به طور خدالص موقعیدت خريدد ارز خارجی دارد نرخ ارز مثبت باشد در حالی که بانکی که بده طدور خدالص موقعیدت فروش ارز خارجی دارد بايد منفی داشته باشد. در مدل دوم به منظور آزمون اثر عدم تقارن در نوسانات نرخ ارز بر قیمدت سدهام باندکهدا يک دامی برای استهال نرخ ارز تعريف شده است که اگر مثبت باشدد مقددار آن برابر يک و در غیر اين صورت برابر صفر خواهد بود. بنابراين مدل اول بدين صدورت اصدالح میشود: رابطه )8( جمله در اينجا دامی استهال نرخ ارز را نشان میدهد. ساير ها در ايدن مددل مشابه مدل اول تعريف شدهاند. زمانی که مقدار دامی استهال نرخ ارز مثبت باشد ريال ايران در مقابل دالر آمريکا باافت ارزش مواجه شده اسدت و اگدر ايدن ضدريب از لحداظ آماری معنادار باشد نشاندهنده اين امر خواهد بود که افزايش و کاهش ارزش ريدال صدرف نظر از بزرگی آن بر قیمت سهام بانکها اثر گذار است. آمار توصیفی در نگاره )6( به توصیف دادههای پژوهش پرداخته شده است. با توجه بده اينکده میدانگین و میانه برای کلیه سریهای زمانی به صورت تقريبی با يکدديگر مسداوی و برابدر صدفر هسدتند و همچنین مقدار چولگی آنها که نزديک بده صدفر اسدت مدیتدوان گفدت کده دادههدا از لحداظ چولگی منطبق بر توزيع نرمال است. همانطور که مشاهده میشود به جز بازده بانک پارسیان ساير دادهها از توزيع نرمال کشیدهتر هستند.

بررسی رابطه نوسانات نرخ ارز و بازده صنعت... 11 نگاره )6( : آمار توصیفی میانگین میانه حداکثر حداقل انحراف معیار چولگی کشیدگی مشاهدات 8111 8111 159 64/96 19/34 1/39 1/63 1/33 1/41 - -1/61-1/61 r m ΔS ملت 148 1/48 1/13 - تجارت 6491 85/13 8/61-1/13 1/65 اقتصاد نوين 6111 4/51 1/83 1/18 - کارآفرين 311 411/53-1/66-8/31 8/31 سینا 6311 3/99 1/13 1/18 - پارسیان 191 1/99 1/19 - صادرات يافتههای پژوهش مدل اول همانطور که در قسمت ادبیدات موضدوع بحدث شدد هرچندد باندکهدا بدهطدور پیوسدته بده مصونسازی معامالت جاری خود میپردازند و بنابراين ريسک معامالت حدذف مدیشدود امدا سداير ريسدکهدای مربدوط بده ندرخ ارز بداقی مدیمانندد )چدو 6339( / هرچندد کده عملیدات مصونسازی میتواند ريسکهای اقتصدادی را تدا حددودی کداهش دهدد )پدانتزالیس 8116( اجرای عملیات مصونسازی بر فعالیتهای بینالمللی شرکتها اثر میگذارد )بده عندوان مثدال فعالیتهای مربوط به خريد و تولید در کشورهای خارجی(. بر مبنای مقاالت مختلدف )مانندد آدلددر و دومدداس 6354 ايريددگ و پريددور 8111 کوتمدداس و مددارتین 8113( ضددرايب برآوردشده برای تغییرات نرخ ارز میتواند مبنايی بدرای انددازهگیدری ريسدک ندرخ ارز بدرای بانکها باشد. نگاره )8( نتايج حاصل از برآورد مدل يک را برای هفت بانک بورسی کشور نشان میدهد. ضرايب تخمین زده شده برای بازدهی در سطح يک درصد همگی معنادار هسدتند. بتدای بدازار حاصله برای بانکهای پارسیان و سینا تقريبا برابر يک است در حالی که رابطه بدازدهی سدهام ساير بانکها با بازدهی بازار ناقص و مثبت است.

آF 19 2991 9 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره پاییز نگاره) 8 (: نتايج برآورد مدل اول بانک ملت 1/13 خطا احتمال تعیین تعیین تعديل شده 1/13 3/63 1/15 1/84 88/61 Fآماره 1/83-6/86 1/13-1/66 6/53 6/33 دوربین واتسون 1/88 بانک تجارت 1/63 خطا احتمال تعیین تعیین تعديل شده 1/63 1/36 1/19 1/41 11/61 Fآماره 1/58 1/88 1/15 1/18 1/63 6/31 6/38 دوربین واتسون 5/54 1/33 بانک اقتصاد نوين 1/64 خطا احتمال تعیین تعیین تعديل شده 1/64 1/64 1/33 91/91 Fآماره 1/98-1/31-8/43 8/66 دوربین واتسون 64/13 1/18 1/31 بانک کارآفرين 1/61 خطا احتمال تعیین تعیین تعديل شده 1/61 61/31 1/15 611/93 ماره 1/31-1/19 1/81 6/83 8/16 دوربین واتسون 68/61 1/18 1/83 بانک سینا 1/84 خطا احتمال تعیین تعیین تعديل شده 1/84 8/51 1/31 6/11 33/51 Fآماره 1/43-1/95 1/13-1/41 1/94 1/33 8/34 دوربین واتسون -69/66 1/13-1/43 بانک پارسیان 1/89 خطا احتمال تعیین تعیین تعديل شده 1/89 63/33 1/19 1/39 611/91 Fآماره 1/48-1/56 1/61-1/15 1/41 1/91 6/35 دوربین واتسون 64/33 1/13 1/35

بررسی رابطه نوسانات نرخ ارز و بازده صنعت... 15 بانک صادرات 1/84 خطا احتمال تعیین تعیین تعديل شده 1/84 1/46 1/19 1/48 13/91 Fآماره 1/15 - -1/18 1/13 6/39 دوربین واتسون 61/19 1/46 همانطور که در نگاره )8( مشاهده میشود بتای نرخ ارز برآورد شده برای همه باندکهدا در سطح ده درصد هم بی معنا هستند. همچنین میتوان مشاهده کرد که همه ضرايب برآورد شده درصد تغییرات ارزش دالر آمريکا در برابر ريال صفر يا منفی هسدتند. بندابراين اگدر معنداداری آنها تايید میشد میتوانستیم اين نتیجه را بگیريم که همه بانکهای بورسی ايدران بده صدورت خالص فروشنده ارزهای خارجی هستند. مدل دوم همانطور که در نگاره )3( مالحظه میشود با توجه به نتايج حاصل از تخمین مدل دوم انتظار ما برای وجود اثرات عدم تقارن در مدل اول چندان درست نبوده و ضرايب برآورد شده تقريبا مشابه مدل اول است. در اينجا نیز نه تنها نوسانات ندرخ ارز از لحداظ آمداری در سدطح دهدرصد از لحاظ آماری بدیمعندا هسدتند بلکده ضدرايب متغیدر دامدی A نیدز در هدیچکددام از بانکهای بورسی معنادار نشده است. بنابراين در مجموع میتوان گفت که بین نوسدانات ندرخ برابری دالر آمريکا در مقابل ريال ايران و قیمت سهام بانکهدای درج شدده در بدورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود ندارد. نگاره) 3 ( - نتايج برآورد مدل دوم بانک ملت بانک تجارت بانک پارسیان 1/39* 63/39 1/41* 1/55 1/81* 3/81 1/15 1/48 1/63 6/33-1/64-1/51-1/85 A -1/54 A - A 6/14 *** 6/53 6/18 1/35* 61/18 1/34*** 5/34 1/83* 1/89 1/81 تعیین 1/13 تعیین تعیین 33/13 31/15 آمارهF 63/39 آمارهF آمارهF

13 2991 9 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره پاییز بانک اقتصاد نوين بانک کارآفرين بانک سینا 1/31** 8/19 1/15* 61/34 1/38* 1/68 - -1/69 1/63 - -6/11 A -1/13 A -6/19 A 6/33 6/18 ** 8/91-1/43* -69/668 1/83* 68/19 1/31* 63/31 1/84 1/61 تعیین 1/64 تعیین تعیین 11/41 13/41 آمارهF 4 آمارهF آمارهF بانک صادرات نتايج 1/48* - 1/46* 1/84 31/51 * در سطح 6 درصد با معناست. ** در سطح 1 درصد با معناست. *** در سطح 61 درصد با معناست. 1/33-1/99 1/31 1/41 61/19 A تعیین آمارهF نتیجه گیری هدف اصلی اين پژوهش بررسی اثر نوسانات ندرخ ارز بدر روی سدهام باندکهدای ايدران در سالهای اخیر بود. در کشورهای در حال توسعه مانند ايران بررسی میزان اثدر گدذاری ريسدک نوسانات نرخ ارز بر شرکتهای مختلف از مسائل مهم و اساسی بده شدمار مدیآيدد. دلیدل ايدن حساسیت آن است که اوال نرخ ارز در بسیاری از کشورهای درحال توسدعه بسدیار پدر نوسدان است بنابراين جريانات نقدی شرکتهای مختلدف بدا عددم قطعیدت بیشدتری همدراه اسدت. از آنجايی که شرکتهدا در کشدورهای در حدال توسدعه هندوز نسدبت بده شدرکتهدای فعدال در کشورهای توسعه يافته کوچک هستند امکان اجرای مصونسازی به سبب هزينههای باالی آن و ساير دشواریها وجود ندارد. ثانیا بسیاری از شرکتها در کشورهای در حال توسعه بر روی

بررسی رابطه نوسانات نرخ ارز و بازده صنعت... 91 بازارهای خارجی به عنوان منبع اصلی کسب درآمد تمرکز دارند. در پی ايدن مسدئله تغییدرات نرخ ارز تاثیرات عمیقی بر ارزش شرکتها در کشورهای درحال توسعه دارد. با استفاده از مدل بازار برای اندازهگیری تاثیرپذيری بانکهای ايرانی از ريسک نرخ ارز بدا فرض وجود بازار کارا در صدورت وجدود اطالعدات کدافی سدرمايهگدذاران بادقدت بیشدتری میتوانند تاثیر نوسانات نرخ ارز را بر اين گدروه بدرآورد نمايندد. در ايدن تحقیدق نمونده مدورد بررسی ما شامل 9 بانک درج شده در بورس اوراق بهادار تهران در خالل سدال هدای 6358 تدا 6331 بود. نتايج حاصل از تخمین هر دو مدل ما نشان داد که رابطده معنداداری میدان نوسدانات نرخ برابری دالر آمريکا در مقابل ريال و قیمت سهام ايدن باندکهدا وجدود نددارد. ايدن نتیجده مطابق يافتههای ويتسونثی )8113( برای بررسی تاثیر نرخ دالر آمريکا بر روی سهام بانکهدای تايلندی است. هرچند که در تحقیق چو و کو )8115( که همان تحقیق را برای دوره زمانی متفاوتی در تايلند انجام دادند نتايج متفاوتی بدست آمد. اين دو تحقیق آشکارا اثر بازه زمدانی برای بررسی تاثیر نوسانات نرخ ارز را نشان میدهند. به نظر میرسد که مطابق يافتههای مارتین و ماير )8111( وجود اطالعات تداثیر عمیقدی بدر تصمیمگیری سرمايهگذاران راجع بده شدرکتهدای مختلدف در میدان نوسدانات ندرخ ارز دارد. زمدانیکده دسترسدی سدرمايهگدذاران بده اطالعدات محددود باشدد کده ايدن مسدئله معمدوال در کشورهای در حال توسعه مشاهده میشود استفاده از مدل بازار سرمايه برای اندازهگیدری اثدر نوسانات نرخ ارز بر ارزش شرکتها ممکن است با خطا همراه باشد. بنابراين يکدی از داليلدی که میتوان برای عدم وجود رابطه معنادار بین نوسانات نرخ ارز و قیمت سهام بانکها در ايران عنوان کرد عدم اطالع دقیق سرمايهگذاران از میزان تاثیر اين نوسانات بر ايدن شدرکتهاسدت. دلیل ديگری که میتوان برای اين يافتهها عنوان نمود اين مسئله است که بانکهدای ايراندی بدا توجه به اينکه از مديران مالی حرفهای اسدتفاده مدینمايندد بدا بهدرهگیدری از روشهدای متندوع مصونسازی نوسانات نرخ ارز را کنترل مدینمايندد و ايدن امدر سدبب مدی شدود کده تداثیر ايدن نوسانات بر ارزش شرکت کاهش يابد.

96 2991 9 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره پاییز پیشنهادهايی برای پژوهشهای آتی بررسی تاثیر نوسانات نرخ ارز بر ساير موسسات مالی. بررسی تاثیر نوسانات نرخ ارز بر ساير صنايع موجود در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی اثر نوسانات ساير نرخها )مانند يورو يوآن چین و...( بر قیمت سهام بانکها. توصیه میشود در پژوهشهای آتی از ساير مدلها نیز برای بررسدی نوسدانات ندرخ ارز بدر قیمت سهام صنايع مختلف استفاده شود..6.8.3.4 منابع تقوی مهدی و بیابانی شاعر. )6358(. اثرات تغییر نرخ ارز بازار آزاد و جريان نقد آتی بر ارزش سهام شرکتهای سهامی عام پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مجلهی پژوهشنامهی اقتصادی 35-63. سجادی حسین فرازمند حسن و علی صوفی هاشم. )6353(. رابطهی های کالن اقتصادی و شاخص بازدهی نقدی سهام. مجلهی پژوهشنامهی علوم اقتصادی 36-4. 33 صالح آبادی علی و فراهانیان سید محمد جواد. )6353(. بررسی رابطه میان تغییرات نرخ ارز و عايدات سرمايهای بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه تحقیقات حسابداری و حسابرسی 41-81 5 ناهیدی محمدرضا و نیکبخت فاطمه. )6331(. بررسی تاثیر بیثباتی نرخ واقعی ارز بر شاخص سود نقدی و قیمت بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه بورس اوراق بهادار 13-43. Chamberlain, Sandra., Howe, John.,& Popper, Helen. (1997). The exchange rate exposure of US and Japanese banking institutions. Journal of Banking & Finance, 21, 871 892. Chow, Edward H., Lee, Wayne Y., & Solt, Michael E. (1997). The Economic Exposure of U.S.Multinational Firms. Journal of Financial Research, 20 (2), 191-210. Chue, Timothy K., & Cook, David. (2008). Emerging Market Exchange Rate Exposure. Journal of Banking & Finance, 32 (7), 1349-1362. Dominguez, Kathryn M., & Tesar, Linda., (2006). Exchange Rate Exposure. Journal of InternationalEconomics, 68 (1), 188-218. Gilkenson, James.,& Smith, Stephen. (1992). The convexity trap: pitfalls in financing mortgage portfolios and related securities. Economic Review, 14 27. Grammatikos, Theoharry., Saunders, Anthony., & Swary, Itzhak., (1986). Returns and risks of US bank foreign currency activities. The Journal of Finance 41, 671 683.

بررسی رابطه نوسانات نرخ ارز و بازده صنعت... 98 Hahm, Joon-Ho., (2004). Interest rate and exchange rate exposures of banking institutions in pre-crisis Korea. Applied Economics 36, 1409 1419. Ihrig, Jane.,& Prior, David. (2005). The Effect of Exchange Rate Fluctuations on Multinationals Returns. Journal of Multinational Financial Management, 15 (3), 273-286. Kasman, Saadet., Vardar, Gülin.,& Tunç Gökçe. (2011). The impact of interest rate and exchange rate volatility on banks' stock returns and volatility: Evidence from Turkey. Economic Modelling, 28, 1328 1334. Kim, Ki-ho. (2003). Dollar exchange rate and stock price: evidence from multivariate cointegration and eroror correction model. Review financial economiscs, 21, 301-313. Koutmos, Gregory., & Martin, Anna D. (2003). Asymmetric Exchange Rate Exposure: Theory and Evidence. Journal of International Money and Finance, 22, 365-383. Li, Donghui., Moshirian, Fariborz., Wee, Timothy.,& Wong Wu, Eliza. (2009). Foreign Exchange Exposure: Evidence from the U.S. Insurance Industry. Journal of International Financial Markets, Institutionsand Money, 19, 306-320. Martin, Anna D. (2000). Exchange Rate Exposure of the Key Financial Institutions in the Foreign Exchange Market. International Review of Economics & Finance, 9, 267-286. Martin, Anna D., & Mauer, Laurence. (2005). A Note on Common Methods Used to Estimate Foreign Exchange Exposure. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 15, 125-140. Meese, Richard A., & Rogoff, Kenneth. (1983). Empirical Exchange Rate Models of the Seventies: Do They Fit out of Sample? Journal of International Economics, 14, 3-24. Nydahl, Stefan. (1999). Exchange Rate Exposure, Foreign Involvement and Currency Hedging of Firms: Some Swedish Evidence. European Financial Management, 5, 241-257. Pantzalis, Christos., Simkins, Betty J., & Laux, Paul A. (2001). Operational Hedges and the Foreign Exchange Exposure of U.S. Multinational Corporations. Journal of InternationalBusiness Studies, 32, 793-812. Saunders, Anthony., & Yourougou, Pierre., (1990). Are banks special? The separation of banking from commerce and interest rate risk. Journal of Economics and Business, 42, 171 182. Vithessonthi, Chaiporn. (2010). The Exchange Rate Exposure of Thai Banks: Evidence from 2004-2008.The Business Review,16, 85-98.

93 2991 9 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره پاییز Williamson, Rohan. (2001). Exchange Rate Exposure and Competition: Evidence from the Automotive Industry. Journal of Financial Economics, 59, 441-475. Wong, Tak-Chuen., Wong, Jim., & Leung, Phyllis. (2009). The foreign exchange exposure of Chinese banks. China Economic Review, 20, 174 182..